ADHD EN BURN-OUT EN STRESS

Vitaalbrein heeft zich gespecialiseerd in ADHD (waaronder ADD) en stress gerelateerde problemen, zoals burn-out en complex trauma (PTSS).

Omdat AD(H)D tot de neurobiologische ontwikkelingsstoornissen  wordt gerekend, denkt men vaak dat er één duidelijke oorzaak is.  Uiteenlopende biologische factoren kunnen echter een zelfde soort gedrag veroorzaken. Naast (epi)genetische factoren zijn dat bijvoorbeeld: hormonale invloeden tijdens de zwangerschap, complicaties tijdens de bevalling, vroegkinderlijk trauma dat voor laaggradige ontsteking van het brein zorgt. De meest voorgeschreven (stimulerende) medicatie heeft hierdoor lang niet altijd effect. Voor optimale behandeling is zorgvuldige diagnose dan ook belangrijk.

Burn-out wordt doorgaans gezien als een werk gerelateerde aandoening. Hoewel problemen op het werk vaak de directe aanleiding voor uitval en ziekmelding zijn, is het werk vrijwel nooit de enige oorzaak van burn-out. Bovendien zien we de kenmerken van burn-out ook bij mensen zonder werkgever. In alle gevallen is niet goed gereageerd op signalen van teveel stress.

Stress helpt ons om alert te zijn, en zo nodig tijdig te vluchten of te vechten. Plotseling hevige stress, of langdurig teveel stress, waaraan je niet kunt ontsnappen, kan echter zowel psychisch als lichamelijk voor trauma zorgen.

ADHD

ADHD kenmerkt zich door gebrekkige aandacht, hyperactiviteit en impulsiviteit. We onderscheiden 3 vormen van ADHD en de meest bekende is die met lichamelijke hyperactiviteit. Omdat dergelijke druktemakers meestal jongens en mannen zijn, is lang gedacht dat ADHD vooral een jongensding is. Inmiddels lijkt ADHD even vaak voor te komen bij meisjes en vrouwen, maar daar vaak (ook) andere kenmerken te hebben. De rustige vorm van ADHD wordt ook wel ADD genoemd. Hierbij zit de hyperactiviteit vooral in het hoofd. De 3e vorm van ADHD laat afwisselend kenmerken van lichamelijke hyperactiviteit en een druk hoofd zien.

Gedrag dat we AD(H)D noemen, kan dus heel veel verschillende oorzaken hebben. Soms is er duidelijk sprake van genetische overdracht. Er kan echter ook sprake zijn van genetische overdracht zonder dat het kenmerkende gedrag optreedt, omdat de epi-genen niet werden getriggerd. Gebeurtenissen voor- tijdens en na de bevalling kunnen ook biologisch effect hebben en daardoor gedragskenmerken van AD(H)D veroorzaken. Dan zien we  gedurende de kindertijd als in de volwassenheid symptomen van ADHD. Er kan echter ook sprake zijn van genetische aanleg van ADHD,  met epi-genen, die zich pas op een later moment in het leven manifesteert. Met name bij teveel stress – zoals bij reorganisaties op het werk, relatieproblemen, of ingrijpende veranderingen in een gezin, kunnen ogenschijnlijk vanuit het niets ADHD-symptomen ontstaan. Bij vrouwen kunnen AD(H)D symptomen optreden of verergeren, kort voordat ze ongesteld worden, als gevolg van hormoonschommelingen. Dit is ook mogelijk bij de pre-overgang, een periode die doorgaans reeds 10 jaar voor de Overgang begint.

ADHD of ADD kan een probleem zijn dat behandeld moet worden, en dat is bij ongeveer 5% van jongeren en 1% van volwassenen het geval. AD(H)D kun je echter ook zien als unieke gedragskenmerken, waar in de maatschappij behoefte aan is, en tegenwoordig zien we dat als neurodiversiteit. Kenmerken van AD(H)D zien als unieke eigenschappen, in plaats van als probleem, zien we vaak bij creatieve beroepen en bij kortdurende activiteiten waarbij snel moet worden geschakeld. Voorwaarde is dan wel, dat men de belemmerende kenmerken voldoende onder controle heeft. Jongens en mannen worden vaker dan meisjes en vrouwen met ADHD gediagnosticeerd, in hoofdzaak omdat AD(H)D bij de laatsten  minder goed wordt herkend.

AD(H)D gaat vaak samen met slaapproblemen en eveneens vaak samen met een vorm van autisme (ASS). Autisme wordt ook vaker bij jongens en mannen vastgesteld, en bij meisjes en vrouwen eveneens minder goed herkend. Bij Vitaalbrein stellen we de diagnose daarom niet alleen – zoals gebruikelijk – op basis van een vragenlijst, maar mede mett daarop aansluitende tests, waaronder onze neuropsychologische test. Zo nodig maken we ook een EEG. De behandeling van AD(H)D bestaat vaak uit een combinatie van cognitieve gedragstherapie of traumatherapie, met begeleiding, zo nodig ondersteund door medicatie.
Als eerdere behandeling niet (voldoende) heeft gewerkt, kan sprake zijn van  hechtings-problemen of complex trauma. Kortdurende, intensieve Schematherapie kan dan effectiever zijn dan CGT.

Bij ADD is medicatie vaak niet (voldoende) effectief, terwijl er wel ongewenste bijwerkingen zijn. Als medicatie niet meer (voldoende) werkzaam is, of niet (meer) wordt gewenst, en je teveel last van aandachtproblemen hebt, is breintraining met EEG Neurofeedback mogelijk.

Wetenschappelijk onderzoek naar effecten van Neurofeedback laat wisselende resultaten zien. Enerzijds omdat wat Neurofeedback wordt genoemd slechts ‘wellness training’ is. Anderzijds omdat goed dubbelblind onderzoek, waarbij zowel de behandelaar als behandelde niet weten of sprake is van daadwerkelijke behandeling, of louter van placebo, zowel lastig als kostbaar is. Internationaal onderzoek, dat aan de hoogste wetenschappelijke standaarden voldoet, heeft aangetoond dat de effectgrootte van EEG Neurofeedback minimaal overeenkomt met die van de gebruikelijke psychologische interventies. Met anderen woorden: EEG Neurofeedback is gemiddeld even effectief als medicatie. Maar, als Neurofeedback ‘aanslaat’, is het effect langblijvend – en soms zelfs genezend. Dus wezenlijk anders dan bij medicatie, die alleen effectief is als deze wordt gebruikt.

Bij Vitaalbrein is EEG Neurofeedback een COT (condities optimaliserende behandeling). Neuroregulatie wordt bij ons altijd gecombineerd met andere vormen van behandeling en niet als een op zichzelf staande activiteit.

Burn-out

Burn-out kenmerkt zich door lichamelijke uitputting, concentratie- en geheugenklachten, gevoelens van incompetentie, kort lontje, gevoel van falen, slaapproblemen, piekeren, gespannen zijn en nergens meer aan toe komen, onzekerheid, geen zin in seks hebben, een afstandelijke opstelling tegenover werk. Meestal ook lichamelijke klachten, zoals hoofdpijn, maagpijn en/of spierpijn. Burn-out is het gevolg van te lang durende overspannenheid.
Gelukkig komt burn-out minder vaak voor dan overspannenheid. Want als overspannenheid tijdig wordt herkend en onderkend, kan langdurige uitval worden voorkomen.
Mensen met burn-out zijn vaak harde werkers, doorzetters, en heel vaak perfectionisten. In feite zijn het mensen die niet goed voor zichzelf opkomen. Zelfs als ze bijna uitgeput zijn, zullen ze – vanuit een gevoel van verantwoordelijkheid, schaamte en niet willen falen – tot het allerlaatste moment wachten met vragen om hulp.

Als je burn-out achtige klachten negeert, kan het lichaam niet ontspannen, raakt het brein overbelast en ontstaat uitputting. In het lijf, maar ook in het brein, kunnen dan laaggradige ontstekingen ontstaan, die invloed hebben op hormonen en neurotransmitters. Met als gevolg uiteenlopende klachten, zoals pijn, slechte beheersing van emoties en twijfels over eigen competenties. Uiteindelijk burn-out en langdurige uitval.

Voor Corona had 10% van de werkenden verschijnselen van burn-out. Thuiswerken leek daarna voor enige rust te zorgen. Nu de pandemie voorbij is, en er nieuwe zorgen zijn bijgekomen, zien we echter een toename van burn-out. Met name bij twintigers en dertigers die de lat in het zakelijk en persoonlijk leven (te) hoog leggen.

Een behandeling voor burn-out is bij Vitaalbrein op de persoon gericht en op maat gemaakt. Gericht op het verminderen van stress veroorzakende factoren en het versterken van vitaliteit.

Met adequate behandeling kunnen burn-out achtige klachten na 3 tot 6 maanden grotendeels voorbij zijn. Zo’n 1% van mensen met burn-out achtige klachten ontwikkelt echter een heuse burn-out, en dat kan tijdrovend herstel vergen.  Het voorkomen van burn-out, door het tijdig aanpakken van overspanning, is dus zowel voor de werknemer als voor de werkgever van groot belang.

Burn-out of depressie

De symptomen van burn-out en depressie komen in grote mate overeen. Bovendien gaat burn-out vaak samen met depressieve gevoelens. Als burn-out als depressie wordt behandeld, kan dit echter voor een trager herstel zorgen. Daarom doet Vitaalbrein bij burn-out altijd uitgebreid en zorgvuldig intake onderzoek, waar een EEG hersenscan deel van kan uitmaken.

Re-integratie

Als men door ziekte (zoals burn-out) is uitgevallen, komt er een moment van re-integratie, om weer naar het werk terug te keren, want definitieve uitval zien we natuurlijk te voorkomen. Als men na een poosje thuis weer aan het werk gaat, zorgt dit altijd voor ongemak. Daarom moet de drempel niet te hoog worden. Want hoe langer het duurt, hoe moeilijker de terugkeer wordt. Men hoeft dan ook niet helemaal hersteld te zijn, om weer met werken te beginnen.

Als burn-out niet voorkomen kon worden, helpt goede begeleiding bij re-integratie vrijwel altijd bij het beperken van de verzuimduur, en het voorkomen van sancties door het UWV.

Stress

Stress wordt vaak als iets negatiefs gezien. We hebben echter een optimaal niveau van stress  nodig om lichamelijk en mentaal prestaties te kunnen leveren. Zo’n optimaal gevoel van stress gaat samen met optimale niveaus in de hormoonspiegels van adrenaline, cortisol en noradrenaline. 

Soms neemt de stress in korte tijd heel snel toe, met snelle aanmaak van stresshormonen. Feitelijk is dat een reactie uit vroeger tijden, toen we moesten vechten of vluchten. In de huidige tijd heb je meestal echter meer aan het vermogen tot goed nadenken. Zodra de aanleiding voor stress verdwijnt, zal het stressniveau doorgaans snel dalen. Wanneer de stress echter hevig was, of lang heeft geduurd, kan het stressniveau hoog blijven, en is er grote kans op overspanning.

Behandeling van stress is enerzijds gericht op leren ontspannen van lijf en brein. Anderzijds proberen we je te helpen bij het wegnemen van stress veroorzakende factoren, of leer je daar anders mee om te gaan.