ADHD EN BURN-OUT EN STRESS

Vitaalbrein heeft zich gespecialiseerd in ADHD, ADD en Stress (burn-out). Hoewel AD(H)D vaak als ontwikkelingsstoornis wordt gezien, blijkt dezelfde combinatie van symptomen uiteenlopende oorzaken te kunnen hebben. Voor optimale behandeling is een zorgvuldige diagnose dan ook erg belangrijk. Bij Vitaalbrein stellen we de diagnose daarom niet alleen, zoals veelal nog gebruikelijk, op basis van een vragenlijst, maar doen we meerdere tests en maken we bij voorkeur ook een EEG. Bij behandeling kan EEG Neurofeedback worden toegepast als medicatie niet (meer) werkt, of niet gewenst is.
Burn-out wordt gezien als werkgerelateerde aandoening. Hoewel problemen op het werk de bekende druppel is kunnen zijn, die de emmer doet overstromen, is dat vrijwel nooit de enige oorzaak van burn-out. Stress is een conditie die helpt om alert te zijn, en zo nodig te vluchten of te vechten. Stress is dus per definitie niet schadelijk, maar teveel stress is dat vaak wel.

ADHD

ADHD kenmerkt zich door gebrekkige aandacht, hyperactiviteit en impulsiviteit. In de praktijk zijn er 3 vormen van ADHD. De meest bekende vorm uit zich in hyperactiviteit. Lichamelijke hyperactiviteit zien we meer bij jongens/mannen dan bij meisjes/vrouwen. Daarom is lang gedacht dat ADHD vooral een jongensding is. Dat is echter een misverstand. ADHD komt even vaak voor bij meisjes en vrouwen. Bij meisjes en vrouwen echter vooral als ADD. Vaak in combinatie met angst en depressie. ADD is een vorm van ADHD, waarbij de hyperactiviteit minder zichtbaar is, omdat die vooral in het hoofd zit. De 3e vorm van ADHD is de gemengde vorm van ADHD, met afwisselend kenmerken van lichamelijke hyperactiviteit en ADD.

Met name na reorganisaties op het werk, ingrijpende veranderingen in het gezin, of bij relatieproblemen, kunnen bij mannen die daarvoor een genetische gevoeligheid hebben ADHD-symptomen ontstaan. En dan is er een grote kans op toenemende stress. Vrouwen die hiervoor genetisch gevoelig zijn, kunnen kort voordat ze ongesteld moeten worden last krijgen van ADHD symptomen en sterke stemmingswisselingen. Ook tijdens de overgang. Daarbij moet worden beseft, dat hormoon-veranderingen die deze symptomen veroorzaken doorgaans al 10 jaar voor de feitelijke overgang beginnen.

Ongeveer 5% van de jongeren en 1% van de volwassenen heeft last van AD(H)D. Jongens en mannen krijgen de diagnose momenteel dus nog 4 x vaker dan meisjes en vrouwen. Mede omdat meisjes en vrouwen zich doorgaans meer aangepast gedragen en het daardoor minder goed wordt herkend. AD(H)D gaat heel vaak samen met slaapproblemen en vaak samen met een vorm van autisme (ASS). Autisme wordt eveneens vaker bij jongens en mannen vastgesteld, en bij meisjes en vrouwen eveneens minder goed herkend.

De behandeling van AD(H)D bestaat vaak uit een combinatie van cognitieve gedragstherapie en begeleiding, zo nodig ondersteund door medicatie. Als eerdere behandeling niet (voldoende) heeft gewerkt, blijkt vaak sprake van hechtingsproblemen of traumatische gebeurtenissen in de kindertijd. In dat geval wordt gebruik gemaakt van kortdurende Schematherapie  

Ingeval medicatie niet meer of niet voldoende werkzaam is (of niet wordt gewenst) kan EEG Neurofeedback worden toegepast. Onderzoek naar effecten van Neurofeedback laat wisselende resultaten zien. Deels omdat een groot deel van wat als Neurofeedback wordt aangeboden geen EEG Neurofeedback is, maar een vorm van wellness training. Dubbelblind onderzoek (waarbij behandelaar en behandelde niet weten of sprake is van behandeling, of louter placebo) is bij Neurofeedback erg lastig. Bovendien blijkt veel onderzoek niet goed te zijn uitgevoerd. Internationaal onderzoek dat in belangrijke mate aan de hiervoor hoogste wetenschappelijke standaarden voldoet, heeft uitgewezen dat de effectgrootte van EEG Neurofeedback minimaal overeenkomt met die van de gebruikelijke psychologische interventies. Met anderen woorden: dat Neurofeedback gemiddeld even effectief is als medicatie. Als Neurofeedback echter ‘aanslaat’, blijkt het effect langblijvend – en soms zelfs genezend. Dat is dus anders dan bij medicatie, waarbij alleen effect is op de momenten dat medicatie wordt gebruikt.

Bij ADD is medicatie vaak niet (voldoende) effectief, terwijl er wel ongewenste bijwerkingen zijn. Ingeval medicatie niet (meer) voldoende effectief is, of niet (langer) gewenst is, kan EEG Neurofeedback dus een goed alternatief zijn. Bij Vitaalbrein wordt neuroregulatie gezien als condities optimaliserende behandeling. EEG Neurofeedback wordt dus altijd gecombineerd met andere vormen van behandeling.

Burn-out

Burn-out kenmerkt zich door lichamelijke uitputting, concentratie- en geheugenklachten, gevoelens van incompetentie, kort lontje, gevoel van falen, slaapproblemen, piekeren, gespannen zijn en nergens meer aan toe komen, onzekerheid, geen zin in seks hebben, een afstandelijke opstelling tegenover werk en lichamelijke klachten: zoals hoofdpijn, maagpijn en/of spierpijn. Echte burn-out komt echter niet zo vaak voor. Wat in het algemeen burn-out wordt genoemd, is in feite overspanning, gekenmerkt door burn-out achtige klachten.
Mensen met een vorm van burn-out zijn vaak harde werkers, doorzetters, en heel vaak perfectionisten. Mensen die niet goed voor zichzelf opkomen. Die als ze bijna uitgeput zijn vanuit een gevoel van verantwoordelijkheid, schaamte en niet willen falen tot het allerlaatste moment wachten met vragen om hulp.

Voor de corona-crisis had 10% van de werkenden verschijnselen van burn-out. Het vele thuis-werken leek aanvankelijk voor enige rust te hebben gezorgd. Nu de pandemie voorbij is, zien we echter een toename van burn-out, door toegenomen stress, samenwerkingsproblemen, korte lontjes, relatieproblemen, gevoelens van eenzaamheid en zorgen over de toekomst. Met name bij twintigers en dertigers die de lat te hoog leggen.

Veelvoorkomend misverstand rond burn-out is, dat dit louter door werk wordt veroorzaakt. Werk zal inderdaad vaak de bekende laatste druppel blijken te zijn, die de emmer deed overlopen. Burn-out is echter vrijwel altijd het gevolg van teveel stress op het werk in combinatie met te veel stress in de privésfeer.
Stress is een natuurlijk proces, waarmee het lichaam zich voorbereidt op dingen die komen. Dankzij stress zijn we in staat om ons te concentreren, ergens tegenin te gaan, of hard weg te lopen.  

Als we de oorzaak van de snel opgelopen stress onder controle krijgen, zal het niveau van stress snel dalen. Als het stressniveau echter langdurig hoog blijft, kan het lichaam niet ontspannen, en raakt het brein overbelast. Het gevolg hiervan is overspanning, daarna burn-out achtige symptomen en uiteindelijk burn-out.
Als de oorzaak van burn-out achtige klachten te lang blijft doorgaan, ontstaat uitputting, met slechte beheersing van emoties en twijfels over de eigen competenties. Hierdoor kan burn-out veel langer duren dan men had verwacht.

Een behandeling voor burn-out is bij Vitaalbrein persoonsgericht. Omdat burn-out te maken heeft persoonlijke factoren en werksituaties, is het nuttig als de behandelaar op beide gebieden is geschoold en ervaring heeft. Daarvoor hebben we bij Vitaalbrein het specialisme psycholoog Arbeid en Gezondheid.

Wanneer je als werknemer, of werkgever, overspannenheid of burn-out vermoedt, is het verstandig om op korte termijn een afspraak met een ter zake kundige psycholoog te maken. Snel (be)handelen kan namelijk de duur van uitval beperkt houden.

Burn-out of depressie

De symptomen van Burn-out en Depressie komen in grote mate overeen. Regelmatig ontstaat hierover dan ook verwarring. Burn-out gaat bovendien altijd samen met depressieve gevoelens. Als burn-out als depressie wordt behandeld, kan dit echter voor een slechtere uitkomst van de behandeling zorgen, alsmede voor onnodig tijdverlies. Daarom doet Vitaalbrein bij burn-out altijd uitgebreid en zorgvuldig intake onderzoek, waar een EEG hersenscan deel van kan uitmaken.

Re-integratie

Als men door ziekte (zoals burn-out) is uitgevallen, komt er natuurlijk een moment om weer naar het werk terug te keren. Dat zorgt altijd voor ongemak, en daarom moet de drempel niet te hoog worden. Want hoe langer het duurt, hoe moeilijker de terugkeer wordt. Men hoeft dan ook niet helemaal beter (lees: genezen) te zijn, om weer met werken te beginnen.

Gelukkig is meestal sprake van burn-out achtige klachten (feitelijk dus van overspanning) en niet van een heuse burn-out. Burn-out achtige klachten zijn weliswaar alles behalve plezierig, maar kunnen met de juiste behandeling na 3 tot 6 maanden grotendeels voorbij zijn. Terugkeer vanuit burn-out (d.w.z. bij 1% van mensen met burn-out achtige klachten) kan daarentegen lastig en tijdrovend zijn.  Het voorkomen van burn-out, door het tijdig aanpakken van overspanning, is zowel voor de werknemer als werkgever dus van groot belang. En als burn-out niet voorkomen kon worden, helpt begeleiding bij re-integratie bij het beperken van de verzuimduur en het voorkomen van sancties door het UWV.

Stress

Stress wordt vaak als iets negatiefs gezien. Er is echter een optimaal niveau van stress  nodig om lichamelijk en mentaal prestaties te leveren. Zo’n optimaal gevoel van stress gaat samen met optimale niveaus in de hormoonspiegels van adrenaline, cortisol en noradrenaline. 

Soms stijgt ons stressniveau in zeer korte tijd, door snelle aanmaak van stresshormonen en daarop volgend gedrag, om ons lichaam voor te bereiden op een reactie van vluchten of vechten. Als de aanleiding hiervoor ophoudt met te bestaan, zal het stressniveau doorgaans snel dalen. Bij sommige mensen blijft het stressniveau echter hoog, omdat zij zich permanent onveilig voelen – vaak al heel lange tijd. Dan is er dus grote kans op overspanning.